VRANJE – Zbog mera koje je uvela Vlada Srbije, zabrana okupljanja i novčane kazne od 50.000 do 150.000 dinara odnose se i na organizaciju slava. Da li crkva ima prava da državi daje spiskove vernika i da li komunalci mogu biti “nepozvani” gosti na slavi bez naloga, za portal Slobodna reč objašnjava pravni savetnik Komiteta pravnika za ljudska prava (YUCOM) Dragiša Calić.
Prema kalendaru pravoslavne crkve, novembar je mesec sa najviše datuma koji su posvećeni proslavljanju krsnih slava, a taj slavski “pik” se ove godine dešava u jeku trećeg, do sada najvećeg talasa epidemije virusa COVID-19 u Srbiji. Do kraja meseca ima još tri slave, u decembru još četiri, a na osnovu nedavnih izmena Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, zbog okupljanja više od pet ljudi u zatvorenom prostoru u privatnim stanovima i kućama, zbog žurke ili slave, vlasnik domaćinstva ili stana rizikuje kažnjavanje. Za kontrolu su nadležni pripadnici komunalne milicije.
Afera “spiskovi vernika”
Vranjance je prošle nedelje uznemirila vest u lokalnim medijima i na društvenim mrežama koju su prenele agencije, o navodnoj saradnji sveštenika Eparhije vranjske sa Komunalnom policijom u Vranju. Prema ovim informacijama, sveštenici su Komunalnoj policiji dostavljali spiskove vernika koji proslavljaju krsnu slavu. Ubrzo su iz Eparhije ove navode demantovali zvaničnim saopštenjem na sajtu.
Da to nije moguće i dozvoljeno zakonom, objašnjava naš sagovornik iz YUCOM-a, pravni savetnik Dragiša Calić, koji ističe da bi komunalna milicija i Srpska pravoslavna crkva, eventualnim zahtevom o dostavljanju spiskova vernika i slava koje slave, i odobrenjem tog zahteva od strane SPC, prekršile niz odredbi Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Posebno imajući u vidu odredbu člana 93 pomenutog Zakona, koji obavezu čuvanja podataka o ličnosti propisuje i u verskim zajednicama – objašnjava Calić.
Napominje da Zakon striktno propisuje uslove i način na koji se podaci o ličnosti mogu koristiti. U tom smislu, na primer, ni poslodavac koji zbog evidencije o slobodnim danima poseduje spiskove radnika koji obeležavaju verske praznike, nema pravo da te podatke koristi, osim u svrhe pravljenja rasporeda slobodnih i radnih dana.
“Komunalci” ne mogu kontrolisati građane ulaskom u kuću
Kako objašnjava Calić, stan je “nepovrediv” shodno odredbi 40 Ustava Republike Srbije, najvišeg pravnog akta zemlje, sa kojim svi ostali pravni akti slabije pravne snage – zakoni, uredbe, naredbe itd. moraju biti u saglasnosti.
Niko ne može bez pismene odluke suda ući u tuđi stan ili druge prostorije protiv volje njihovog držaoca, niti u njima vršiti pretres – započinje.
Držalac stana i druge prostorije ima pravo da sam ili preko svog zastupnika i uz još dva punoletna svedoka prisustvuje pretresanju. Ako držalac stana ili njegov zastupnik nisu prisutni, pretresanje je dopušteno u prisustvu dva punoletna svedoka.
Ipak, dodaje da u stavu 2 istog člana stoji i da su bez odluke suda, ulazak u tuđi stan ili druge prostorije, izuzetno i pretresanje bez prisustva svedoka, dozvoljeni ako je to neophodno radi neposrednog lišenja slobode učinioca krivičnog dela ili otklanjanja neposredne i ozbiljne opasnosti za ljude ili imovinu, na način predviđen zakonom.
Prema rečima pravnika, kažnjavanje od strane komunalnih milicajaca ulaskom u stanove i kuće bez naloga suda ne može da se podvede pod izuzetke koji su gore navedeni, odnosno to bi bilo nezakonito.
Provere na terenu o tome ko krši epidemiološke mere propisane radi zaštite stanovništva ne mogu nikako da se izvrše ulaskom u kuće i prebrojavanjem broja prisutnih od strane komunalnih milicajaca – kaže Calić.
Međutim, Zakon o komunalnoj miliciji u članu 27 predviđa ovlašćenje komunalnog milicajca da prikuplja obaveštenja od lica za koje se osnovano pretpostavlja da raspolaže istim, u cilju otkrivanja prekršaja i njihovih učinilaca, izdavanja prekršajnog naloga i za obavljanje drugih poslova komunalne milicije, usmenim putem na mestu prekršaja ili naknadno, pisanim putem, u skladu sa zakonom.
Calić dodaje da komunalna milicija preduzima hitne mere zaštite i druge mere zaštite iz nadležnosti opštine, odnosno grada, kad te mere ne mogu pravovremeno da preduzmu drugi nadležni organi jedinice lokalne samouprave i ovlašćene organizacije, o čemu odmah obaveštava te organe odnosno organizacije.
U tom smislu možda je moguće izricanje prekršajnih naloga i podnošenje prekršajnih, ili prijava za izvršeno krivično delo shodno članu 18 Zakona o komunalnoj miliciji, ali na osnovu informacija o eventualnom prekršaju koje su prikupljene na drugi način – objašnjava.
Naš sagovornik dodaje da je važno znati i da mere koje proveravaju komunalni milicajci budu iz nadležnosti opštine, odnosno grada, a da ih komunalni milicajci sprovode kroz poslove koji su nabrojani u članu 10 Zakona.