Predsednica Skupštine Srbije raspisala je 3. aprila 2024. godine izbore za odbornike za Skupštinu grada Beograda. Nakon izbora u decembru 2023. godine, izveštaji domaćih i stranih posmatrača ukazali su na različite izborne manipulacije. Evropski parlament usvojio je Rezoluciju o Srbiji u kojoj su ukazali da su parlamentarni i lokalni izbori u Srbiji, održani 17. decembra 2024. godine nisu bili pošteni, te da je potrebno sprovođenje nezavisne međunarodne istrage navodnih neregularnosti sa posebnom pažnjom na organizovane migracije birača na izborima u Beogradu.[1]
Nakon što je opozicija iznela tri zahteva: održavanje ponovljenih izbora u Beogradu i svih redovnih lokalnih izbora istog dana, formiranje nezavisne komisije koja bi vršila reviziju biračkog spiska i podjednaku dostupnost javnog servisa bude svima. U skladu sa prvim zahtevom, i jedinim odgovorenim, 23. aprila usvojene su izmene i dopune Zakona o lokalnim izborima kojima je rok za raspisivanje lokalnih izbora pomeren sa 120 na 150 dana pre isteka mandata, kao i to da od dana raspisivanja do dana izbora ne može proći manje od 30 dana, umesto 45 kako je stajalo u aktuelnom zakonu.[2] Odmah nakon toga, 26. aprila 2024. godine, predsednica Narodne skupštine raspisala je i izbore u 66 jedinica lokalne samouprave, za isti dan kada su raspisani i beogradski izbori.[3] Takođe, istog dana raspisani su i izbori za 17 beogradskih opština, što je učinio predsednik Privremenog organa Grada Beograda, dok je u Nišu predsednik Skupštine grada, raspisao izbore za 5 niških opština.[4]
Komitet pravnika za ljudska prava je nevladina organizacija koja se 25 godina bavi zaštitom ljudskih prava, kao i izgradnjom i očuvanjem vladavine prava i demokratije u Srbiji. Od sticanja statusa kandidata za članstvo Srbije u Evropskoj uniji pratimo i implementaciju obaveza Srbije u okviru političkog kriterijuma i pregovaračkog Poglavlja 23. U skladu sa tim, JUKOM je za ovaj izborni ciklus organizovao jedan ekspertski mobilni tim za kratkoročno posmatranje izbora i procenu kvaliteta procesa glasanja građana i građanki sa prebivalištem u Beogradu.[5]
[1] Vidi: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2024-0106_EN.html.
[2] Vidi: https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_lokalnim_izborima.html.
[3] Niš, Novi Sad, Subotica, Zrenjanin, Vršac, Požarevac, Užice, Čačak, Bačka Topola, Mali Iđoš, Žitište, Nova Crnja, Novi Bečej, Ada, Kanjiža, Novi Kneževac, Senta, Čoka, Alibunar, Bela Crkva, Kovačica, Kovin, Opovo, Plandište, Apatin, Odžaci, Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Bečej, Vrbas, Žabalj, Srbobran, Sremski Karlovci, Temerin, Titel, Inđija, Irig, Pećinci, Ruma, Stara Pazova, Šid, Svilajnac, Boljevac, Arilje, Nova Varoš, Sjenica, Čajetina, Gornji Milanovac, Ivanjica, Vrnjačka Banja, Raška, Tutin, Aleksinac, Svrljig, Bosilegrad, Bujanovac i Surdulica.
[4] RTS, “Raspisani izbori za 2. jun za odbornike 66 lokalnih samouprava i beogradske i niške opštine”, 26. april 2024. godine.
[5] Napominjemo da nalazi mobilnog tima nisu bazirani na reprezentativnom uzorku, te da daju samo kvalitativnu procenu u odnosu na rad posmatranih biračkih odbora.